اگر با دیزل ژنراتورها سر و کار دارید، حتماً می‌دانید که سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور یکی از مهم ترین بخش‌های این دستگاه‌ها به شمار می‌رود. اگر که یک دیزل ژنراتور، بدون سیستم روغنکاری مناسب کار کند، مثل این است که از یک خودرو بدون روغن موتور استفاده کنید، نتیجه چیزی جز خرابی و فرسودگی زودهنگام قطعات نخواهد بود.
در مقاله های قبلی به زمان تعویض روغن موتور دیزل ژنراتور پرداخته بودیم اما در این مقاله، می‌خواهیم سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور، معایب و مشکلات رایج آن، و مهم‌تر از همه، روش‌های صحیح نگهداری از این سیستم را بررسی کنیم.
وظیفه سیستم روغنکاری در دیزل ژنراتور چیست؟
همانطور که گفتیم سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور یکی از مهم‌ترین سیستم‌های موتورهای دیزلی است که وظایف مهمی را بر عهده دارد. در ادامه به بررسی دقیق این وظایف می‌پردازیم:
انجام روغن کاری قطعات
وقتی دیزل ژنراتور روشن میشود، قطعات متحرک موتور با سرعت بسیار بالا در حال حرکت و اصطکاک با یکدیگر هستند. سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور با ایجاد یک لایه نازک روغن بین این قطعات متحرک، از تماس مستقیم فلز با فلز جلوگیری میکند. این لایه روغن مانند یک لایه محافظ عمل میکند و باعث میشود:
- اصطکاک بین قطعات به حداقل برسد.
- از سایش و فرسودگی زودرس قطعات جلوگیری شود.
- صدای کارکرد موتور کاهش یابد.
- راندمان موتور افزایش پیدا کند.
تمیز کردن قطعات موتور
سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور، نقش یک سیستم پاکسازی هوشمند را نیز ایفا میکند. روغن در حین گردش خود در موتور:
- ذرات ریز فلزی حاصل از سایش را جمع‌آوری میکند.
- دوده و رسوبات ناشی از احتراق را با خود حمل میکند.
- این ذرات را به سمت فیلتر روغن هدایت میکند تا از چرخه خارج شوند.
- از تجمع آلودگی‌ها در نقاط حساس موتور جلوگیری میکند.
خنک کردن موتور دیزل ژنراتور
شاید برایتان جالب باشد که بدانید روغن موتور در خنک‌کاری موتور دیزل ژنراتور نیز نقش مهمی دارد. در حین کار موتور:
- روغن حدود ۳۰٪ از گرمای تولید شده در موتور را جذب میکند.
- گرما را از نقاط داغ موتور (مثل اطراف پیستون‌ها) به نقاط خنک‌تر منتقل میکند.
- با عبور از کولر روغن، دمای خود را از دست می‌دهد.
- به ثبات دمایی موتور کمک میکند.
پیشنهاد ویژه: خرید و مشاهده قیمت دیزل ژنراتور به همراه گارانتی و نصب رایگان
اجزای تشکیل دهنده سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور
سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور از اجزای مختلفی تشکیل شده که هر کدام وظیفه خاصی را بر عهده دارند:
کارتل
کارتل در دیزل ژنراتور یک مخزن مهم است که در پایین‌ترین قسمت موتور نصب شده است. این قطعه از جنس چدن یا آلومینیوم ساخته شده و وظیفه نگهداری روغن موتور را بر عهده دارد. زمانی که موتور خاموش است، تمام روغن در کارتل جمع میشود. طراحی کارتل به گونه‌ای است که علاوه بر ذخیره روغن، به خنک شدن آن نیز کمک میکند.
سطح بیرونی کارتل دارای پره‌هایی است که سطح تماس با هوا را افزایش داده و به خنک شدن روغن کمک میکند. در کف کارتل یک پیچ تخلیه قرار دارد که هنگام تعویض روغن از آن استفاده می‌کنید.
سوپاپ فشار شکن
این قطعه مانند یک نگهبان هوشمند عمل میکند و همیشه مراقب فشار روغن در سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور است. زمانی که به هر دلیلی فشار روغن از حد مجاز بالاتر می‌رود، این سوپاپ به طور خودکار باز میشود و اجازه می‌دهد روغن اضافی به کارتل برگردد. این عمل از آسیب دیدن قطعات حساس موتور در اثر فشار بالای روغن جلوگیری میکند.
سوپاپ فشارشکن معمولاً برای فشاری بین ۴ تا ۶ بار تنظیم شده و با یک فنر مخصوص کنترل میشود.
پمپ روغن
پمپ روغن را می‌توان قلب تپنده سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور دانست. این پمپ معمولاً از نوع چرخ دنده‌ای است و با حرکت میل‌لنگ به کار می‌افتد.
وقتی موتور روشن میشود، پمپ روغن شروع به مکش روغن از کارتل میکند و آن را با فشار مناسب به تمام قسمت‌های موتور می‌فرستد. در ورودی پمپ یک صافی توری وجود دارد که از ورود ذرات بزرگ به پمپ جلوگیری میکند. قدرت این پمپ به قدری است که میتواند در هر ساعت بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ لیتر روغن را در سیستم به گردش درآورد.
لوله انتقال روغن
شبکه لوله‌های انتقال روغن در دیزل ژنراتور مانند رگ‌های یک سیستم خون‌رسانی عمل میکند. این شبکه شامل مجموعه‌ای از کانال‌ها و مجاری است که در بدنه موتور تعبیه شده‌اند.
مجرای اصلی روغن که گالری اصلی نامیده میشود، روغن را از پمپ دریافت کرده و به کانال‌های فرعی می‌رساند. از این کانال‌های فرعی، روغن به تمام قسمت‌های متحرک موتور مانند یاتاقان‌ها، میل‌سوپاپ، شاتون و پیستون‌ها می‌رسد و پس از روغنکاری، روغن از طریق لوله‌های برگشت به کارتل باز می‌گردد.
فیلترها
سیستم فیلتراسیون در دیزل ژنراتور وظیفه تصفیه روغن و نگهداری آن در بالاترین سطح تمیزی را بر عهده دارد. فیلتر اصلی که از نوع کارتریجی است، میتواند ذرات بسیار ریز تا اندازه ۱۰ میکرون را از روغن جدا کند. این فیلتر دارای یک سوپاپ کنارگذر است که در صورت گرفتگی فیلتر، اجازه می‌دهد روغن از مسیر جایگزین عبور کند تا موتور بدون روغن نماند. همچنین یک نشانگر گرفتگی روی فیلتر نصب شده که به شما هشدار می‌دهد چه زمانی باید فیلتر را تعویض کنید.
کولر روغن
کولر روغن یک مبدل حرارتی مهم در سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور است که معمولاً از نوع پوسته و لوله است و از آب سیستم خنک‌کاری موتور برای خنک کردن روغن استفاده میکند.
وقتی موتور کار میکند، دمای روغن بالا می‌رود و کولر روغن با تبادل حرارت بین روغن و آب خنک‌کننده، دمای روغن را در محدوده ایمن بین ۸۰ تا ۹۵ درجه سانتیگراد نگه می‌دارد. یک سوپاپ ترموستات نیز وجود دارد که جریان روغن را در دماهای مختلف کنترل میکند.
جت خنک‌کاری پیستون
این سیستم شامل نازل‌های مخصوصی است که در زیر هر پیستون قرار دارند. وقتی موتور کار میکند، این نازل‌ها روغن خنک را مستقیماً به زیر پیستون می‌پاشند که باعث میشود دمای پیستون تا حدود ۴۰ درجه کاهش یابد. هر نازل دارای یک سوپاپ یک‌طرفه است و از برگشت روغن جلوگیری میکند.
درجه فشار و سنسور
سیستم نظارت و کنترل روغن در دیزل ژنراتور شامل مجموعه‌ای از ابزارهای مختلف است که تمام آن ها به یک سیستم هشدار متصل هستند و در صورت بروز مشکل، با علائم صوتی و تصویری به شما هشدار می‌دهند.
- گیج فشار روغن که روی داشبورد نصب شده، فشار روغن را در محدوده ۰ تا ۱۰ بار نشان می‌دهد.
- یک سنسور فشار روغن نیز وجود دارد که در صورت افت فشار روغن، به سرعت هشدار می‌دهد.
- همچنین سنسور دمای روغن، دمای روغن را به طور مداوم کنترل میکند.
- برای اطلاع از سطح روغن، یک میله اندازه‌گیری (دیپ‌استیک) در کنار موتور قرار دارد.
معایب سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور
حالا بیایید به سراغ مشکلات رایجی برویم که ممکن است در سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور رخ دهد.
کف کردن روغن
این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که هوا با روغن مخلوط شده و حباب‌های ریز تشکیل میشود. دلیل آن هم بالا یا پایین بودن سطح روغن، نشتی در مسیر مکش پمپ روغن، یا خرابی واشر سرسیلندر است. کف کردن روغن باعث کاهش کیفیت روغنکاری میشود زیرا روغن کف‌کرده نمی‌تواند لایه محافظ مناسبی بین قطعات ایجاد کند.
بالا بودن فشار روغن
این مشکل معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سوپاپ فشارشکن درست کار نمی‌کند، روغن بیش از حد غلیظ است، یا مجاری روغن مسدود شده است. فشار بالا میتواند باعث نشتی از واشرها، آسیب به فیلتر روغن، و حتی خرابی یاتاقان‌ها شود. در این شرایط، صدای غیرعادی از موتور شنیده میشود و گیج فشار روغن عدد بالاتر از حد معمول را نشان می‌دهد.
پایین بودن فشار روغن
افت فشار روغن یکی از خطرناک‌ترین مشکلاتی است که میتواند برای سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور رخ دهد. این مشکل به دلایل مختلفی مانند خرابی پمپ روغن، رقیق بودن بیش از حد روغن، نشتی در سیستم روغنکاری، یا فرسودگی یاتاقان‌ها ایجاد میشود.
وجود آب در روغن
این مشکل را می‌توانید از طریق شیری شدن رنگ روغن (شبیه قهوه با شیر) تشخیص دهید. آب میتواند از طریق نشتی در واشر سرسیلندر، ترک در بلوک سیلندر، یا تقطیر بخار آب در کارتر وارد روغن شود که باعث کاهش شدید خاصیت روانکاری روغن میشود و میتواند به زنگ زدگی قطعات، تشکیل لجن، و در نهایت خرابی موتور منجر شود.
روش نگهداری سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور
نگهداری صحیح از سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور یکی از مهم‌ترین عوامل در افزایش طول عمر و کارایی دستگاه است. با رعایت اصول نگهداری صحیح، نه تنها می‌توانید از بروز خرابی‌های پرهزینه جلوگیری کنید، بلکه راندمان کاری دستگاه را نیز در بالاترین سطح نگه می‌دارید. در ادامه به بررسی مهم‌ترین جنبه‌های نگهداری سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور می‌پردازیم.
انتخاب روغن مناسب
باید روغنی را انتخاب کنید که با مشخصات فنی موتور شما مطابقت داشته باشد. کتابچه راهنمای دستگاه معمولاً درجه API و SAE روغن مورد نیاز را مشخص میکند. برای مثال، اگر دیزل ژنراتور شما جدید است، به روغنی با درجه API CH-4 یا بالاتر نیاز دارد. همچنین باید به شرایط آب و هوایی محل نصب دستگاه نیز توجه کنید، در مناطق گرم، روغن با ویسکوزیته بالاتر و در مناطق سرد، روغن با ویسکوزیته پایین‌تر مناسب‌تر است.
کیفیت روغن مورد استفاده
کیفیت روغن مصرفی در دیزل ژنراتور نقش بسیار مهمی در عملکرد و طول عمر موتور دارد. روغن با کیفیت بالا باید دارای خصوصیات زیر باشد:
- مقاومت خوب در برابر اکسیداسیون
- خاصیت پاک‌کنندگی مناسب برای جلوگیری از رسوب
- توانایی خنثی‌سازی اسیدهای تولید شده در موتور
- پایداری حرارتی مناسب
- خاصیت ضد کف‌کنندگی قوی
- محافظت در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی
روغن با کیفیت پایین باعث افزایش مصرف سوخت، کاهش عمر قطعات و حتی خرابی زودرس موتور میشود.
مناسب بودن حجم روغن
حجم روغن در دیزل ژنراتور باید همیشه در محدوده مشخص شده باشد. کم یا زیاد بودن حجم روغن میتواند مشکلات جدی ایجاد کند. برای اطمینان از حجم مناسب روغن:
- هر روز سطح روغن را با گیج روغن چک کنید.
- روغن باید بین علامت MIN و MAX روی گیج باشد.
- هرگز بیش از حد روغن اضافه نکنید.
- در صورت کاهش سریع سطح روغن، حتماً علت را بررسی کنید.
بررسی ویسکوزیته روغن
ویسکوزیته یا گران‌روی روغن یکی از مهم‌ترین خصوصیات روغن موتور است که نشان می‌دهد روغن تا چه حد میتواند در دماهای مختلف، لایه محافظ مناسبی بین قطعات ایجاد کند. برای بررسی ویسکوزیته روغن باید به موارد زیر توجه کنید:
- دمای کارکرد معمول موتور
- درجه SAE روغن (مثلاً SAE 15W-40)
- تغییرات فصلی دما
- شرایط کارکرد دستگاه (کارکرد مداوم یا متناوب)
ویسکوزیته نامناسب باعث افزایش اصطکاک، سایش قطعات و مصرف سوخت میشود.
بررسی مواد افزودنی مکانیکی
مواد افزودنی موجود در روغن موتور دیزل ژنراتور انواع مختلفی دارند که هر کدام نقش‌های مهمی دارند از جمله:
– مواد ضد اکسیداسیون که از تجزیه روغن جلوگیری میکنند.
– مواد پاک‌کننده که رسوبات را در خود معلق نگه می‌دارند.
– مواد ضد سایش که لایه محافظ روی قطعات ایجاد میکنند.
– مواد ضد کف که از کف کردن روغن جلوگیری میکنند.
– مواد ضد خوردگی که از زنگ‌زدگی قطعات جلوگیری میکنند.
تعویض روغن و تمیز کردن سیستم روغنکاری
برای تعویض روغن در سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور، ابتدا باید موتور را برای مدت کوتاهی روشن کنید تا روغن گرم شود و راحت‌تر تخلیه شود. سپس مراحل زیر را انجام دهید:
- موتور را خاموش کرده و پیچ تخلیه کارتل را باز کنید تا روغن کهنه کاملاً تخلیه شود.
- پیچ تخلیه را تمیز کرده و دوباره ببندید.
- فیلتر روغن را تعویض کنید.
- روغن جدید با گرید مناسب را تا سطح مشخص شده پر کنید.
- موتور را روشن کرده و نشتی‌ها را بررسی کنید.
- سطح روغن را دوباره چک کنید.
برای تمیز کردن سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور هم، می‌توانید قبل از ریختن روغن جدید، از محلول شستشوی مخصوص استفاده کنید، این کار به پاکسازی رسوبات و آلودگی‌های داخل سیستم کمک میکند.
تنظیم درست فشار روغن
یادتان باشد که فشار روغن باید در محدوده مشخص شده توسط سازنده باشد. برای تنظیم فشار ابتدا موتور را تا دمای کاری گرم کنید، سپس گیج فشار روغن را بررسی کنید (معمولاً باید بین ۲.۵ تا ۴.۵ بار در دور کاری باشد)
در صورت نیاز به تنظیم، پیچ تنظیم سوپاپ فشارشکن را با دقت تنظیم کنید و بعد از هر تنظیم، چند دقیقه صبر کنید و دوباره فشار را چک کنید.
تعویض المنت فیلتر روغن
تعویض به موقع فیلتر روغن برای حفظ سلامت دیزل ژنراتور ضروری است. برای تعویض فیلتر:
- موتور را خاموش کرده و اجازه دهید کمی خنک شود.
- فیلتر قدیمی را با آچار مخصوص باز کنید.
- محل نصب فیلتر را کاملاً تمیز کنید.
- واشر فیلتر جدید را به روغن تازه آغشته کنید.
- فیلتر جدید را با دست ببندید (از آچار استفاده نکنید).
- پس از نصب، موتور را روشن کرده و نشتی را چک کنید.
بیشتر بخوانید: انواع فیلتر دیزل ژنراتور و روش تعویض آن ها
روش تمیز کردن سیستم روغنکاری
برای تمیز کردن کامل سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور مراحل زیر را دنبال کنید:
- موتور را گرم کنید تا روغن راحت‌تر تخلیه شود.
- تمام ابزار و مواد مورد نیاز را آماده کنید.
- یک ظرف مناسب برای جمع‌آوری روغن کهنه تهیه کنید.
- روغن قدیمی را کاملاً تخلیه کنید.
- فیلتر روغن را باز کنید.
- کارتل را باز کرده و کاملاً تمیز کنید.
- صافی پمپ روغن را تمیز کنید.
- محلول شستشوی مخصوص را در سیستم بریزید.
- موتور را در دور آرام برای مدت توصیه شده روشن کنید.
- محلول شستشو را تخلیه کنید.
- مجاری روغن را با هوای فشرده تمیز کنید.
- کارتل را با حلال مخصوص شستشو دهید.
- تمام اورینگ‌ها و واشرها را بررسی کنید.
- مجاری روغن در بلوک سیلندر را بررسی کنید.
- کارتل را با واشر نو نصب کنید.
- فیلتر جدید نصب کنید.
- روغن تازه با مشخصات مناسب اضافه کنید.
- موتور را روشن کرده و نشتی‌ها را چک کنید.
- فشار روغن را بررسی کنید.
- صداهای غیرعادی را چک کنید.
- پس از چند دقیقه کار کردن، سطح روغن را دوباره چک کنید.
جمع‌بندی
سیستم روغنکاری دیزل ژنراتور را می‌توان قلب دیزل ژنراتور دانست که هر گونه اختلال در عملکرد آن میتواند به سرعت به آسیب‌های جدی منجر شود. پس همیشه از روغن با کیفیت مناسب استفاده کنید، برنامه تعمیر و نگهداری را جدی بگیرید و در صورت مشاهده هر گونه نشانه غیرعادی، سریعاً با کارشناسان مربوطه مشورت کنید.
پیشروموتور پارسیان دیزل
سوالات متداول
- چرا با وجود تعویض روغن، همچنان فشار روغن پایین است؟
اگر پس از تعویض روغن همچنان فشار روغن پایین است احتمالاً مشکل از خود پمپ روغن یا فرسودگی یاتاقانهاست. در این شرایط، حتماً باید پمپ روغن را از نظر فرسودگی چرخ دندهها و خلاصی بررسی کنید. همچنین وضعیت یاتاقانهای ثابت و متحرک را چک کنید، زیرا خلاصی بیش از حد آنها میتواند باعث افت فشار روغن شود، حتی اگر روغن نو استفاده کرده باشید. - چه زمانی باید روغن دیزل ژنراتور را تعویض کنم؟
به طور کلی، برای ژنراتورهای پشتیبان که کمتر کار میکنند، باید هر ۲۵۰ ساعت کارکرد یا حداقل سالی یکبار روغن را تعویض کنید. اما برای ژنراتورهایی که به طور مداوم کار میکنند، تعویض روغن هر ۱۵۰ تا ۲۰۰ ساعت کارکرد توصیه میشود. - چرا روغن موتور کف میکند و چگونه می‌توانم آن را رفع کنم؟
رایج‌ترین دلیل، بالا بودن بیش از حد سطح روغن در کارتل است که باعث میشود میل‌لنگ با روغن برخورد کرده و آن را به هم بزند. برای رفع این مشکل، ابتدا سطح روغن را چک کنید و در صورت بالا بودن، آن را تا سطح مناسب تخلیه کنید. دلیل دیگر هم میتواند نشتی هوا از طریق واشر سرسیلندر یا اورینگ‌های معیوب باشد. در این صورت، باید واشرها و آب‌بندها را بررسی و در صورت نیاز تعویض کنید. همچنین استفاده از روغن نامناسب یا مخلوط کردن روغن‌های مختلف نیز میتواند باعث کف کردن شود.
بدون دیدگاه